Bijdrage Programmabegroting: met hart en ziel inzetten voor sociale samenhang, ruimte om te wonen en voor ontmoeting
De PDE van 30 oktober stond in het teken van de Programmabegroting 2026-2029. Bij deze laatste begroting van de raadsperiode kijken we terug én vooruit. Namens ChristenUnie Ede voerde fractievoorzitter Arie Barendrecht het woord. In zijn Algemene Beschouwing gaf hij aan dat wij ons met hart en ziel willen inzetten voor sociale samenhang, ruimte om te wonen en voor ontmoeting. Wij kiezen daarom voor ongelijk investeren voor gelijke kansen, voor bestaanszekerheid en voor beleid dat de menselijke maat bewaakt. Lees de bijdrage van Arie in deze blog.
Voorzitter,
Voor ChristenUnie Ede geldt: niet alleen cijfers op orde, maar vooral de keuzes achter die cijfers. We waarderen dat met de uitwerking van de Perspectiefnota een groot deel van het meerjarige tekort is aangepakt en dat de Programmabegroting een robuuster beeld laat zien. We hebbben het in Ede goed voor elkaar.
Onze inzet is dat Ede een leefgemeente blijft: sterk in sociale samenhang, met ruimte om te wonen en te ontmoeten, met oog voor wie kwetsbaar is. Daarom kiezen we voor ongelijk investeren voor gelijke kansen, voor bestaanszekerheid en voor beleid dat de menselijke maat bewaakt.
En dat zien we terug in de begroting die voor ons ligt:
- Onderwijshuisvesting: €39 miljoen. Zodat kinderen, leerkrachten en docenten goede, toekomstbestendige scholen hebben.
- Er komt extra geld beschikbaar om de impact-agenda Hart voor Ede Zuid vorm te geven. Waarmee we dus daadwerkelijk uiting geven aan het ongelijk investeren voor gelijke kansen.
- Binnen- en buitensportaccommodaties: €5,2 miljoen voor onderhoud en vernieuwing, zodat verenigingen kunnen blijven bloeien.
- Klusklassen: we geven praktisch talent de ruimte en verbinden leren aan doen, in nauwe samenwerking met bedrijven en scholen.
Het draait bij onze beoordeling van deze begroting om onze inwoners. Om goed voor hen te zorgen. Om te investeren in de gezondheid van onze inwoners. En voor een leefomgeving waarin we elkaar ontmoeten en die gezond is. Daarom wijzen we als ChristenUnie op een aantal specifieke punten uit deze begroting.
Zorgen voor en betrekken van onze inwoners
Maatschappelijke opvang
De Ethos-telling laat zien dat we ook in Ede veel (verborgen) dakloosheid hebben. Als we terugkijken op de maatschappelijke opvang van de afgelopen jaren, zien we vooruitgang: we zorgden elke keer weer voor tijdelijke locaties waar we daklozen in opvingen, er kwam een dagopvang die de hele week open is. Een uitbreiding van Housing First wordt naar gekeken. Maar we hebben ook nog werk te doen. Die permanente opvang regelen en als het nodig is mogen er echt kosten gemaakt worden om dat te doen. Volgende week maandag bespreken we het actieplan dakloosheid. Wat de ChristenUnie betreft verkennen we ook of we in Ede het concept ‘Kamers met aandacht’ kunnen krijgen. Inwoners die een kamer over hebben kunnen die kamer aandacht geven door deze te verhuren aan iemand die dat nodig heeft. En diegene krijgt daar dan ook begeleiding bij. We weten dat er Edenaren zijn die hiervoor open staan. Is het college bereid om werk te maken van dit concept in Ede?
Takecarebnb
Meermaals hebben we in deze raad aandacht gevraagd voor de logeeropvang via Takecarebnb. Gezinnen en/of senioren kunnen 3 maanden gastvrijheid bieden aan een statushouder, en hem of haar helpen wegwijs te worden in Ede. Er zijn doorlopend nieuwe gastgezinnen nodig. De impact van gastgezinnen blijkt groot te zijn: statushouders gaan sneller aan het werk en leren gemakkelijker het Nederlands. Is het college bereid een rol te pakken in het werven van gastgezinnen middels een publiekscampagne? Er zijn ook praktische zaken die gemeenten kunnen doen om de drempel te verlagen voor huishoudens om zich aan te melden als logeeradres. Wij overwegen daarom met een motie te komen met concrete voorstellen die ook in andere gemeenten goed blijken te werken.
Brede stadspas
We weten allemaal dat de eerste poging tot de Edese stadspas is mislukt door het faillissement van het betrokken bedrijf. Maar laten we het idee niet loslaten. Wij zien nog steeds een brede stadspas voor ons: een pas niet alleen voor minima, maar voor alle inwoners van Ede. Een pas die ontmoeting stimuleert, lokale ondernemers versterkt en deelname aan sport, cultuur en samenleving bevordert. De verwachting is nu dat de stadspas eind 2026 gerealiseerd kan worden. Hoe zeker is deze tijdslijn? En hebben we het dan over de stadspas met betrekking tot minimaregelingen of over een brede stadspas?
Suïcidepreventie
Het wordt verplicht om als gemeente lokaal suïcidepreventiebeleid uit te werken; gisteren besteedde de NOS daar nog aandacht aan. We constateren dat Ede nog niet is aangesloten bij het Actienetwerk Suïcidepreventie. Omdat dit voor ons een wezenlijk thema is, willen we dat Ede zichtbaar meedoet en leert van goede voorbeelden elders. Daarom overwegen we een motie om aansluiting en uitwerking van beleid te bevorderen. Hoe reflecteert het college hierop?
Participatieverordening
Volgens de Participatieverordening hoort de begroting een paragraaf te bevatten met de speerpunten voor participatie in het komende jaar. Die ontbreekt nu. Dat is zorgelijk omdat raad, organisaties en inwoners geregeld vragen hebben over participatietrajecten, ook wij als ChristenUnie Ede. Het antwoord dat besluitvorming over de verordening en de programmabegroting elkaar “gekruist” hebben, overtuigt niet: de verordening geldt sinds 17 mei 2025. Nu horen we dat speerpunten pas in de programmabegroting 2027–2030 komen. Dan kan de raad pas in 2028 voor het eerst beoordelen of doelen zijn gehaald; dat vinden wij te laat. Daarom overwegen wij een motie die het college opdraagt alsnog speerpunten voor participatie voor 2026 te formuleren. Graag een reactie van het college hierop.
Maatschappelijk akkoord
Vorig jaar hebben we tijdens de behandeling van de begroting een motie ingediend om te komen tot een maatschappelijk akkoord. Want wat zijn ze waardevol - al die organisaties in Ede die zich met vrijwilligers inzetten voor de Edese samenleving. De ChristenUnie ziet de grote waarde die deze organisaties hebben. Dat liet de tour van de nummer 9 van de ChristenUnie langs al die vrijwilligers en mantelzorgers in Ede goed zien. De meerderheid van de raad kon het idee van een maatschappelijk akkoord niet steunen. Maar wij blijven het benoemen. Zonder deze organisaties geen samenleving. Ziet het college kansen om de waarde van al die vrijwilligers en organisaties beter te benutten? Hoe gaat ze dat vormgeven?
Investeren in gezondheid
Tekort huisartsen
In onze contacten met huisartsen blijkt dat er een tekort is. Op een aantal plekken in Ede is dat zo. In de Enka-wijk zien we dat er geen huisartsen aanwezig zijn. Allerlei plannen zijn er al voor De Fietser gepasseerd, zoals een poppodium. Maar wat de Christenunie betreft onderstrepen we dat de basisvoorzieningen, zoals een huisarts, veel belangrijker zijn voor ons. Hoe gaat het college aan het werk om het tekort aan huisartsen op te lossen? En welke rol ziet zij voor zichzelf?
Preventie helpt!
We zien dat het aantal én de complexiteit van hulpvragen bij het CJG is afgenomen. Dat is een duidelijk signaal dat de preventieve koers die is ingezet, werkt. Deze ontwikkeling is van grote waarde voor onze inwoners én voor de organisatie. Het is daarom belangrijk om deze lijn vast te houden en verder te versterken. We ondersteunen het college dan ook in de genoemde investering om ook de teams op de scholen te verstevigen. Bij de Perspectiefnota namen we de motie aan om de betrokkenheid van ouders te vergroten, dat is ook een goede stap hierbij. En we zien uit naar de uitwerking van die goede motie. Graag sluiten wij ook aan bij een mogelijk motie van de SGP over relatietherapie.
Sportakkoord
We zien dat er geanticipeerd wordt op de terugloop in bijdragen van het Rijk rondom Gezond & Actief Leven. Goed dat er gekozen wordt om de tekorten op te vangen zodat waardevolle programmas zoals de buurtsportcoaches, valpreventie en andere preventieve programma's worden doorgezet. We vragen het college om tijdig naar de raad te komen als deze preventieve programma's verder onder druk komen te staan.
Een fijne woonomgeving
Perspectief op Ede in 2050
Er wordt door middel van een verkenning een perspectief op Ede in 2050 ontwikkeld met een verbindend verhaal en een oriëntatie op benodigde voorzieningen. Maar we hebben toch al de Omgevingsvisie 2040? Het ontwikkelkader Ede-stad? Een kader voor maatschappelijke voorzieningen? Natuurlijk wil ChristenUnie Ede goede voorzieningen voor onze inwoners, daar staan we voor. Maar wat draagt deze verkenning bij aan alles wat we al hebben? We zijn benieuwd wat de reflectie hierop is van het college en horen graag een uitleg over de noodzaak of toegevoegde waarde van deze verkenning.
Inzet woningbouwfonds
Onze fractie is blij dat Ede een woningbouwfonds heeft om goedkope woningen aan te jagen. Bij het grote project voor Ede Zuid zien we dat er - met een goede reden - minder sociale huurwoningen worden teruggebouwd. Vervolgens zien we dat er bij het project Pascalstraat geen compensatie plaatsvindt voor deze huurwoningen terwijl er in de aangrenzende wijk Rietkampen weinig sociale huur is. Er zijn bij het omzetten van bedrijfspanden naar woningen kansen om sociale huurwoningen toe te voegen. Wil het college kijken of het woningbouwfonds ingezet kan worden op deze locatie om een ‘plusje’ te realiseren bovenop de 30% sociale huur die in deze plannen zit?
Meldingen openbare ruimte
Op dit moment kunnen inwoners meldingen maken via de website van de gemeente Ede. Ook kan dit via een app (de Buiten Beter app) maar die heeft niet alle opties om te melden zoals via de website van de gemeente Ede. Hoewel er dus veel mogelijkheden zijn, zit hier wel een verbetermogelijkheid in. Ziet het college dit ook?
Kwaliteit van het ingezamelde PMD
Eind vorig jaar hebben wij aandacht gevraagd voor de kwaliteit van het ingezamelde PMD, door middel van raadsvragen. Naar de beantwoording van deze raadsvragen wordt ook verwezen in antwoord op onze technische vragen. Dat roept wel de vraag op: als er nu nog wordt nagedacht over mogelijke acties, wat is er dan in het afgelopen jaar op dit onderwerp gebeurd? Is er bijvoorbeeld nog gekeken naar de pilot van ROVA? Graag een reactie van het college.
Afrondend
Voorzitter, dat was bijna onze inbreng voor de programmabegroting. Dit zijn keuzes die je voelt in de dorpen en in de stad. We investeren in toekomstkansen van kinderen, in gezondheid en in sterke buurten. We doen dat verantwoord, met oog voor uitvoerbaarheid en een gezonde financiële huishouding.
Vooruitblik
En vanaf deze plek wens ik ons allen ook toe, dat we in de periode die voor ons ligt van campagnevoeren waarin we standpunten en verschillen uitvergroten ook al de hand van samenwerking laten zien. Want dat is naar mijn mening wat onze inwoners wensen. Een bestuur dat samenwerkt, en elkaar wat gunt. Dat hebben we de afgelopen vier jaar gedaan. En laten we daarmee doorgaan.
De afgelopen vier jaar mochten we als ChristenUnie bijdragen aan Ede. Vanuit onze christelijk-sociale principes gaven we stem aan wat we ophaalden bij onze inwoners. En daarmee gaan we door. Voor onze inwoners. Voor de dorpen en de kern Ede. Voor de toekomst van onze kinderen. Dat was, en dat zal onze inzet blijven als ChristenUnie. Met hart en ziel.
Dank u wel.
Bovenstaande tekst is tijdens de besluitvormende vergadering van 30 oktober 2025 uitgesproken als algemene beschouwing bij de Programmabegroting 2026-2029. De gesproken tekst is leidend.
