ChristenUnie bezorgd over voorgestelde bezuinigingen in sociaal domein
Transformatie en ombuigingen in het sociaal domein
In de afgelopen periode zijn de financiële tekorten op de zorg en ondersteuning aan inwoners van Ede flink opgelopen. Daarom is door de gemeenteraad gesproken over mogelijkheden om deze tekorten terug te dringen, zodat zorg en ondersteuning ook in de toekomst geboden kan worden. De ChristenUnie heeft haar zorgen over deze ontwikkelingen geuit tijdens de raadsvergadering van gisteravond. Lees hier een nadere duiding van de situatie en mijn bijdrage die ik tijdens het debat heb uitgesproken.
Onze insteek m.b.t. bezuinigingen in het Sociaal Domein:
— Dirjanne v Drongelen (@DirjannevD) 22 maart 2019
De voorzieningen die Ede heeft zijn met aandacht vastgesteld en weloverwogen ingezet, zodat iedereen zoveel mogelijk mee kan doen in de samenleving.
Dat vinden we belangrijk en daar blijven we ons voor inzetten.
Bezuinigen op inkomensondersteuning: niet doen!
— Dirjanne v Drongelen (@DirjannevD) 22 maart 2019
Wij kiezen voor het continueren van de inkomensondersteuning voor de minima, zodat zij zich niet uitgesloten voelen en hun kinderen gewoon mee kunnen doen op school, met vriendjes en met sportieve en culturele activiteiten.
We delen de zorgen rond oplopen tekorten in het sociaal domein.
— Dirjanne v Drongelen (@DirjannevD) 22 maart 2019
Maar bezuinigen op deze terreinen is voor de ChristenUnie een no-go:
* Mantelzorgondersteuning
* Respijtzorg
* Vervoer voor leerlingen met een beperking
* Dagbesteding
* Inkomsondersteuning voor minima
Voor de ChristenUnie liggen vooral maatregelen die betrekking hebben op respijtzorg voor jeugd, vervoer voor leerlingen met een beperking, dagbesteding en inkomensondersteunende voorzieningen gevoelig. Daarnaast willen zij geen bezuiniging op mantelzorgondersteuning. Raadslid Dirjanne van Drongelen: “We hebben de zorg en ondersteuning in Ede nu relatief goed geregeld. Wat de ChristenUnie betreft houden we dat zo. De voorzieningen die Ede heeft zijn met aandacht vastgesteld en weloverwogen ingezet, zodat iedereen zoveel mogelijk mee kan doen in de samenleving. Dat vinden we belangrijk en daar blijven we ons voor inzetten.”
Dat de tekorten met maatregelen binnen het sociaal domein opgelost zouden moeten worden is voor de ChristenUnie geen gelopen race. Dirjanne van Drongelen: “we willen graag kijken wat de mogelijkheden zijn om een deel van de tekorten vanuit andere domeinen op te vangen. Op die manier hoeven er nu minder ingrijpende maatregelen genomen te worden binnen het sociaal domein.” Er wordt vooralsnog niks definitief besloten. De genoemde maatregelen zijn onderzoeksrichtingen waarvan de uitkomsten nog moeten volgen. Pas daarna beslist de gemeenteraad of en hoe er binnen het sociaal domein bezuinigd gaat worden.
Bijdrage ChristenUnie tijdens het oordeelsvormende debat:
Voorzitter,
Dit is zo’n voorstel waarbij je je afvraagt waar je moet beginnen. Wat hebben we er als ChristenUnie veel voor over om dit niet te hoeven bespreken. Tegelijk geeft het wel de kans om te zien waar we als raad staan als het gaat om zorg en ondersteuning aan de inwoners van Ede en ons uit te spreken over onze prioriteiten. Ik nodig iedereen dan ook uit om volop te reageren, zodat daar aan het eind van de avond een helder beeld over is ontstaan.
Leidende principes
De Adviesraad Sociaal Domein verwoord in haar advies treffend hoe we als ChristenUnie tegen de genoemde leidende principes aankijken: ze zijn niet nieuw en het hangt van de interpretatie af hoe de principes uit zullen werken in de praktijk. Omdat vooral de maatregelen die onder de verschillende principes liggen het verschil gaan maken in de praktijk willen we ons in onze bijdrage daarop focussen.
Maatregelen
Dan de maatregelen. Dat zijn er nogal wat, waarvan een aantal van ons prima verder uitgewerkt mogen worden. Ik noem hier nu de maatregelen waar de ChristenUnie moeite mee heeft of die wat ons betreft echt geschrapt moeten worden uit de lijst.
- Limiteren respijtzorg jeugd naar enkele dagdelen per jaar: deze respijtzorg is er om kinderen en jongeren thuis te kunnen laten wonen en ouders te ontlasten. Precies zoals we het graag zien. Hierop bezuinigen leidt mogelijk juist tot meer institutionalisering en GGZ-zorg.
- Thuisondersteuning voor mantelzorgers herzien: we horen alleen maar positieve ervaringen over deze voorziening. Een praktische tegemoetkoming voor degenen die zich dag in dag uit inzetten voor de zorg om iemand in hun omgeving. Het maakt ons niet zoveel uit hoe dit geregeld wordt, als de mogelijkheid er maar is en het goed gebeurd.
- Mantelzorgwaardering: veel mantelzorgers zitten niet op €100,- per jaar te wachten, maar op concrete ondersteuning. Ons voorstel zou zijn om de financiële mantelzorgwaardering nog wel als maatwerk in te zetten voor de mantelzorgers voor wie die €100,- wel substantieel is, bijv. als aanvulling op het minimabeleid. Het overige budget zou ingezet kunnen worden voor bredere mantelzorgondersteuning, zoals de ontwikkeling van een knooppunt mantelzorg.
- Inzet informeel netwerk: we vinden het hebben van een sociaal netwerk heel belangrijk en waardevol. Maar het kan toch niet zo zijn dat als dit er niet is, of de situatie zo is dat het netwerk niet ingezet kan worden, we geen ondersteuning bieden als gemeente?
- Meer aandacht voor betaald werk en participatie bij het aanbieden van ondersteuning: Eigenlijk geldt voor deze maatregel dezelfde opmerking als ik hiervoor heb gemaakt. Ja, we vinden het hebben van werk of dagbesteding belangrijk en waardevol. Maar niet heiligmakend. En in sommige situaties geen onderdeel van de basisvoorwaarden, maar iets voor onderaan het prioriteitenlijstje.
- Laagdrempelige ontmoeting in plaats van dagbesteding: met dit voorstel wordt een nog groter beroep gedaan op vrijwilligers. Deze verschuiving heeft daarnaast mogelijk tot gevolg dat de laagdrempelige ontmoetingsplekken helemaal niet meer zo laagdrempelig zijn, omdat ze een uitgeklede dagbesteding worden.
- Leerlingenvervoer herzien: bij leerlingenvervoer moeten we onderscheid maken tussen vervoer voor leerlingen met een beperking en vervoer op basis van religieuze grondslag. Voor leerlingen met een beperking geldt dat we vinden dat als zelfstandig leren reizen al tot de mogelijkheden van iemand behoort, dit iets is wat onderdeel zou moeten zijn van een behandelplan o.i.d., ingezet door begeleiders, ouders of anderen die zich met de ontwikkeling van het kind/de jongere bezig houden. En dus niet opgelegd door de gemeente. Daarnaast hebben we gezien wat zo goedkoop mogelijk aanbesteden voor gevolgen kan hebben. Goed vervoer voor deze jongeren is een basisvoorwaarden. Als kinderen/jongeren als gestrest op school aankomen betekent dat daar mogelijk alleen maar meer benodigde begeleiding; broekzak-vestzak. Leerlingenvervoer op basis van religieuze grondslag is een ander verhaal. We zijn blij dat het kan, maar in deze situatie moeten we sowieso keuzes maken die ons ergens raken. En dan is dit er één die wat ons betreft verder uitgezocht mag worden.
- Efficiënter inregelen vervoer: dit klinkt mooi en past goed bij onze visie op een inclusieve samenleving. Tegelijk vraagt dit veel inzet om mogelijke combinaties te maken, nog los van wat dit van sommige doelgroepen vergt. Weegt dit op tegen een eventueel resultaat?
- Herzien regelingen inkomensondersteunende maatregelen: dit voorstel gaat lijnrecht in tegen het bestuursakkoord. Daar staat in: “Wij kiezen voor het continueren van de inkomensondersteuning voor de minima, zodat zij zich niet uitgesloten voelen en hun kinderen gewoon mee kunnen doen op school, met vriendjes en met sportieve en culturele activiteiten.” En dat staat er niet zonder reden. De kosten komen links- of rechtsom toch wel terug, kijk alleen maar naar gevolgen van kinderen die in armoede opgroeien[1]. Deze maatregelen zijn juist ingezet om iedereen mee te kunnen laten doen en zorgmijding te voorkomen. Stappen we daar nu vanaf?
- Aanpassen inkoopsystematiek: deze komt voort uit het principe dat gezocht wordt naar partnerschappen met aanbieders die de visie van de gemeente onderschrijven. Dat is een principe dat we goed kunnen volgen. Tegelijk hebben we dit jaar al gezien dat organisaties vanwege aangepaste kwaliteitseisen geen zorg meer konden leveren aan mensen uit Ede, terwijl deze zorg wel kwalitatief goed was. Dit heeft zowel gevolgen voor de continuïteit van zorg als voor het aanbod aan kwalitatief goede zorg en keuzevrijheid. We vragen ons af of we voor die gevolgen in willen staan.
Alternatieven
Dan ons laatste punt. Het raadsvoorstel geeft aan dat uitgangspunt is om deze overschrijdingen binnen het sociaal domein op te lossen. Dat is een keuze. Een politieke keuze. En die hebben we zover ik me kan herinneren niet eerder op deze manier met elkaar gemaakt. Wat de ChristenUnie betreft zijn er namelijk ook alternatieven, voordat we in het huidige tempo allerlei maatregelen door gaan voeren.
- Bij de Programmabegroting hebben we voorgesteld het geld dat over leek te zijn voor de thuisondersteuning van mantelzorgers daar ook beschikbaar voor te houden. Er is ons toen gevraagd hiermee te wachten tot de definitieve cijfers van de jaarrekening bekend zouden zijn. Dat brengt me bij ons eerste alternatief: laten we afwachten wat de jaarrekening voor beeld geeft voordat we nu voor 7,5 miljoen extra in het sociaal domein gaan bezuinigen.
- Een tweede alternatief ligt in het verlengde daarvan, namelijk een mogelijke tegemoetkoming van het Rijk bij de meicirculaire. Nu als een malle bezuinigen en straks eventuele overschotten en compensatie naar de algemene reserve van de gemeente doen is wat ons betreft geen optie. Alleen al voor de beeldvorming niet.
- De zes leidende principes zijn grotendeels huidig beleid, waarvan wordt aangegeven dat dit nog onvoldoende is doorgevoerd in de praktijk. Als we daar nou eens mee beginnen dan is buiten beleid om maatregelen nemen vooralsnog helemaal niet nodig.
- Is er überhaupt nagedacht over de mogelijkheid om een deel van het tekort vanuit andere domeinen op te kunnen vangen? Dat zou voor de ChristenUnie zeker geen standaard uitgangspunt moeten zijn, maar we hebben hier nou eenmaal met een uitzonderlijke situatie te maken. Alleen al omdat er in dit raadsvoorstel zo even €4 miljoen extra aan bezuiniging wordt meegenomen.
Conclusie
We hebben de zorg en ondersteuning in Ede nu relatief goed geregeld. Daar is in de afgelopen jaren verschillende keren met trots over gesproken. Wat de ChristenUnie betreft houden we dat zo. Niet per se om er met trots over te kunnen blijven spreken, maar omdat we de noodzaak daarvan zien in de verhalen die we horen. Omdat de voorzieningen die er nu zijn met aandacht zijn vastgesteld en weloverwogen zijn ingezet. En omdat een heel aantal bezuinigingen wel eens als een boemerang bij de gemeente terug zouden kunnen komen.
Ik haal als afsluiting graag nog een argument uit het raadsvoorstel aan: “we zullen keuzes moeten maken om het sociaal domein financieel duurzaam te organiseren. Door dit te doen, waarborgen we dat we ondersteuning kunnen blijven bieden aan diegenen die dit echt nodig hebben.” Het moge duidelijk zijn dat voor de ChristenUnie verschillende genoemde maatregelen haaks staan op dit argument en we in deze huidige vorm niet akkoord kunnen gaan met dit voorstel.
Dirjanne van Drongelen,
21 maart 2019
Bovenstaande tekst is uitgesproken tijdens de Politieke Dag Ede op donderdag 21 maart 2019. De gesproken tekst geldt.
[1] Publicatie Nederlands Jeugdinstituut: ‘Opgroeien en opvoeden in armoede’, december 2015
