Bijdrage Programmabegroting: 'bouwen aan een rechtvaardige, zorgzame en hoopvolle toekomst voor iedereen'
De PDE van 24 oktober stond in het teken van de Programmabegroting 2025-2028. In deze begroting wordt duidelijk dat ook de gemeente Ede kritisch moet kijken naar haar financiën. Namens ChristenUnie Ede voerde fractievoorzitter Arie Barendrecht het woord. In zijn Algemene Beschouwing gaf hij aan dat wij samen willen blijven bouwen aan een rechtvaardige, zorgzame en hoopvolle toekomst voor iedereen.
Lees hieronder de bijdrage van Arie:
Voorzitter,
Bij de behandeling van de Perspectiefnota sloot ik af met het vertrouwen dat de ChristenUnie heeft in de toekomst, omdat we geloven dat God ons leidt. Wij weten dat Zijn leiding essentieel is voor het nemen van goede en rechtvaardige beslissingen. Beslissingen die bijdragen aan een samenleving waarin iedereen meetelt, waarin we zorg dragen voor elkaar en waarin recht wordt gedaan aan de meest kwetsbaren. Dit is wat ons drijft: werken aan een rechtvaardige, zorgzame en hoopvolle samenleving.
Tijdens onze Buurt-, Wijk- en Dorpshuizen-tour hebben we gezien hoeveel kracht er is in de samenleving om naar elkaar om te zien.
De kracht van de samenleving
Het Evangelie leert ons dat de echte kracht van liefde en hoop in de samenleving zelf ligt — daar waar mensen elkaar ontmoeten. Tijdens onze Buurt-, Wijk- en Dorpshuizen-tour hebben we gezien hoeveel kracht er is in de samenleving om naar elkaar om te zien. Dit is de kern van wat de ChristenUnie gelooft: dat we samen, als gemeenschap, verantwoordelijkheid dragen voor elkaar.
Een prachtig voorbeeld hiervan is de Wijk- en Dorpendeal in Lunteren, waar bewoners samenwerken aan sociale verbondenheid. Ook de buurtvaders van stichting Aimon laten zien hoe sterk de samenleving kan zijn wanneer bewoners zich inzetten voor hun buurt. Zij hebben veel positieve resultaten behaald door een rolmodel te zijn en jongeren te begeleiden. Deze initiatieven laten zien dat we elkaar echt nodig hebben om een samenleving op te bouwen waarin iedereen tot zijn recht komt.
De ChristenUnie wil daarbij extra aandacht geven aan de mensen die het moeilijk hebben. Bij de behandeling van de Perspectiefnota hebben we twee moties ingediend over dakloosheid. Goed dat er een uitvoeringsprogramma komt voor maatschappelijke opvang. Dakloosheid raakt het hart van onze waarden: ieder mens verdient een plek om thuis te komen. We moeten ervoor zorgen dat niemand tussen wal en schip valt, ook niet de verborgen daklozen. Wij zijn daarom blij dat Ede meedoet aan de Ehtos-telling, zodat we de problematiek beter kunnen doorgronden en aanpakken.
Verder vragen wij aandacht voor inwoners die moeite hebben om mee te komen in onze samenleving, bijvoorbeeld door laaggeletterdheid. In 2025 wordt er gewerkt aan het bibliothekenplan. Wij willen het college vragen om hierbij ook te kijken naar samenwerking tussen bibliotheken, buurthuizen en wijkhuizen in wijken waar laaggeletterdheid een bekend probleem is. Samen kunnen we ervoor zorgen dat mensen de steun krijgen die ze nodig hebben om zich te ontwikkelen en volwaardig mee te doen in onze maatschappij.
De tekorten in de jeugdzorg zijn voor de ChristenUnie een bron van grote zorg. Allereerst willen we onze waardering uitspreken voor alle mensen die zich met toewijding inzetten voor onze jeugd. Steeds meer jongeren kunnen thuis worden geholpen, daar is de ChristenUnie blij mee. Preventie kan zwaardere vormen van jeugdzorg voorkomen en daarom is het goed dat de effecten daarvan in beeld worden gebracht. Wat de ChristenUnie betreft blijven we investeren in onze jeugd.
Wij geloven dat ieder mens recht heeft op een fatsoenlijk dak boven het hoofd.
Wonen is de veilige basis
Een huis is een plek om te leven, te groeien, en een veilige basis te hebben. Daarom maakt de ChristenUnie zich zorgen over de oplopende actieve zoektijd voor sociale huurwoningen. Dit is opgelopen tot 3,5 jaar en dat is onacceptabel. En dan hebben we het nog niet eens over de gehele wachttijd van inschrijving tot woning, dat nog veel meer bedraagt dan 3,5 jaar. Wij geloven dat ieder mens recht heeft op een fatsoenlijk dak boven het hoofd. Het woningbouwfonds zet goede stappen om meer sociale huurwoningen te realiseren en we zijn blij dat hier nog budget voor beschikbaar is. We zien dat het aandeel corporatiewoningen nu stabiliseert en niet meer achteruit gaat. Dat is een voorzichtig teken dat het de goede kant op gaat, maar een extra stap is zeker nodig.
Wat ons verbaast, is dat er in 2025 pas onderzoek wordt gedaan naar het beter benutten van de bestaande woningvoorraad. We praten hier al geruime tijd over. Daarom willen wij van het college weten of er al concrete stappen zijn gezet in het splitsen, optoppen en aanbouwen van woningen. En als dat nog niet het geval is, wanneer gaan we daar dan mee beginnen? Wij willen dat er sneller gehandeld wordt om zo de woningnood te verlichten.
De ChristenUnie heeft ook oog voor de mensen die een woning willen kopen. Een starterswoning in het sociale koopsegment is bijzonder schaars. We lezen dat er van de toegevoegde woningen maar 2% gebouwd zijn in de categorie ‘sociale koop laag’, terwijl de streefwaarde 10% is. Wil het college werk maken van koopwoningen met koopgarant en deze vorm nadrukkelijker onder de aandacht brengen van ontwikkelaars?
Een betrouwbare en verantwoordelijke overheid
Een betrouwbare en transparante overheid is essentieel voor het vertrouwen van de burger. De externe inhuur binnen de gemeente zijn de laatste jaren gestegen van 17,5% naar boven de 20%. Dat is hoger dan het landelijk gemiddelde onder gemeenten. In de begroting wordt genoemd dat externe inhuur in een ‘verantwoorde verhouding’ moet staan. Maar wat die verhouding precies inhoudt, lijkt niet te zijn ingevuld. Daarom bereiden wij een motie voor om hier meer inzicht in te krijgen. We willen een overheid die zorgvuldig omgaat met haar middelen en ook haar verantwoordelijkheid neemt.
Daarnaast willen we aandacht vragen voor de Wet open overheid (WOO). In maart 2022 meldde het college dat afgeronde WOO-verzoeken in 2023 gepubliceerd zouden worden. De jaarrekening over 2023 vermeldde dat dit in 2024 zou gaan plaatsvinden doordat dit landelijk nog niet goed geregeld was. Dit is nu uitgesteld naar 2025. De ChristenUnie staat voor een open en eerlijke overheid die transparant is naar haar burgers. Daarom overwegen we een motie in te dienen om een duidelijke invoerdatum vast te leggen, zodat dit niet verder wordt uitgesteld. Wat ons betreft moet de gemeente Ede deze stukken zo snel als mogelijk gaan publiceren.
We willen ook aandacht vragen voor de ambulancepost. Er is terecht veel gesproken over de nieuwe brandweerkazerne, maar de zoektocht naar een nieuwe locatie voor de ambulancepost verloopt moeizaam. Er wordt zelfs gekeken naar een locatie in Barneveld. Dit roept vragen op over de dekking en aanrijtijden voor onze inwoners, maar ook over de gevolgen voor medewerkers. Daarom bereiden wij een motie voor om meer duidelijkheid te krijgen over de mogelijkheden voor een nieuwe ambulancepost in Ede zelf, zodat ook deze zorg dicht bij huis blijft voor iedereen.
De ChristenUnie blijft zich inzetten voor een samenleving waarin ieder mens waardevol is, waarin we omzien naar elkaar en waarin we zorg dragen voor de toekomst van onze gemeenschap.
De keuzes
Door de aanzienlijke tekorten die we vanaf 2026 verwachten, worden er nog maar weinig investeringen gedaan. Toch is de ChristenUnie blij dat investeringen in het onderwijs doorgaan. Scholen zoals de Plataan, Rehoboth, Wegwijzer, Ruitenbeekschool en Tamboerijn krijgen financiële middelen toegewezen in deze begroting. Dit is van groot belang, want de jeugd heeft de toekomst, en investeren in hen is investeren in de samenleving van morgen.
Echter, de bezuinigingen vanuit Den Haag maken onze situatie bijzonder uitdagend. Het gemeentefonds, waarvan Ede grotendeels afhankelijk is, loopt op tot een tekort van maar liefst 3 miljard euro. Dit betekent dat Ede een deel van dat tekort op zich moet nemen. Dat vertaalt zich voor onze gemeente naar een enorme opgave van 20 miljoen euro. Dit soort tekorten bemoeilijkt het uitvoeren van onze gemeentelijke taken en legt een zware druk op onze begroting.
De route die het college nu kiest door de OZB al vroeg te verhogen, is een pijnlijke maar noodzakelijke maatregel om ons huidige voorzieningenniveau – dat door onze inwoners wordt gewaardeerd – in stand te houden. We erkennen de moeilijkheid van deze stap, maar het behoud van vitale voorzieningen, zoals zorg en onderwijs, vraagt om een solide financiële basis.
Als ChristenUnie kijken we echter verder dan alleen deze belastingverhoging. Wij vinden dat het niet alleen bij het verhogen van de OZB mag blijven. We pleiten ervoor dat het college ook kritisch kijkt naar het ombuigen van ambities en onderzoekt waar binnen de gemeentelijke organisatie besparingen mogelijk zijn. Dit zijn we verplicht aan onze inwoners, die via de OZB een extra bijdrage leveren. We moeten ervoor zorgen dat we niet alleen aan de inkomstenkant ingrijpen, maar ook verantwoord omgaan met de middelen die we wél hebben.
Slot
De ChristenUnie blijft zich inzetten voor een samenleving waarin ieder mens waardevol is, waarin we omzien naar elkaar en waarin we zorg dragen voor de toekomst van onze gemeenschap. Wij laten ons hierbij leiden door de waarden van het Evangelie: liefde, hoop en rechtvaardigheid. Daarmee bouwen we samen aan een rechtvaardige, zorgzame en hoopvolle toekomst voor iedereen.
Dank u wel.
Bovenstaande tekst werd uitgesproken tijdens de besluitvormende vergadering van 24 oktober 2024. De gesproken tekst is leidend.
